S92.3 Brudd i metatarsalben*

S92.7 Flere brudd i fot*

M84.3 Tretthetsbrudd, ikke klassifisert annet sted

*Ved koding, sett S-diagnose som hoveddiagnose, M84.3 som bidiagnose

• Stressfrakturar i 2., 3. og 4. metatars utgjer 90 % av alle stressfrakturar i metatarsar. Frakturar proksimalt i metatarsen har dårlegare prognose. Frakturar i 1. metatars er sjeldan, og frakturane er då som regel i området metafyse-diafyse.
• Sjåast oftare hjå pasientar med plattfot.
• Andre risikofaktorer:
  • Overvekt
  • Osteopeni
  • Lav muskulatur/treningsevner
  • Endring i intensitet av trening
  • Endring i treningsoverflate.
• Kjent risikabel aktivitet:
  • Førstegangstjeneste
  • Dans
  • Løping

Stressfrakturar i metatarsar kjem ofte fleire veker etter auke i aktivitet, spesielt vektberande aktivitet som løping, hopping osv.

• Stressfraktur i metatarsskaft gjev ofte gradvis aukande smerter over tid. I starten er det smerter under og etter belastning, medan seinare kan smertene være meir kontinuerlige og det kan verte hevelse i foten.
• Nokon opplever diffuse smerter i foten, andre har meir lokaliserte smerter over frakturen.
• Ved undersøkning er det palpasjonssmerte over frakturen. Aksial kompresjon av metatarsen gjev smerter på frakturstaden.

• Akutt/Subakutt brudd av tå eller metatars : Traume i anamnese.
• Metatarsalgi : Ofte relatert til fettpute under MTP ledd.
• Sesamknokler 1.MTP stressfraktur
• Morton nevrom : Økende smerte ved Squeez test av fotrot/forfoten.
• Plantar fasciit : Smerte ved distal delen av calcaneus ved fotsåle og ved hyperekstensjon av stortåen.
• Ligamentskade : traume i anamnese.
• Osteomyelitt : Kontekst + lokal forandriger.
• Beincyste, tumor.

Røntgen

Det tar 2–6 veker før stressfrakturar vert synleg på røntgen, Ein ser først fortjukking av cortex og/eller periost, lokalt smalare medullær kanal og seinare callus (frå ca. 4–5 veke) og ev. bruddspalte.

MR

Har høg sensitivitert og stessfraktur kan sjåast på MR få døger etter kliniske symptomar på stressfraktur.

Ved klinsk mistanke om stressfraktur i 1–4 MT og negativt røntgenbilde, kan ein ta MR ved sterkt ønske om hurtig diagnose. Ellers kan ein avvente til 6 vekses kontrollen og dei aller fleste stressfrakturane vil kunne sjåast på røntgen då.

Stressfraktur skaft 2 MT

A. Intialt: Redusert medullart lumen B. Etter 4-5 uker: begynnende callusdannelse C. Etter 3 mndr: Veluviklet callus

• Avlastning til smertefriheit, deretter belastning til smertegrense, oftast 4–8 veker. Unngå aktivitet som utløyser smerter. Full avlasting med krykkjer er ikkje nødvendig.
• Stiv såle, støttebandasje.
• Dersom sterke smerter kan ein leggje på ein gips i 1–2 veker for smertelindring.
• Forsøke alternative aktivitetar som gjev mindre belastning på foten, t.d. symjing, sykling.
• Gradvis auke i aktivitet og belastning. Auke enten hyppigheit, belastning eller varigheit, ikkje alt samtidig. Dersom smertene kjem attende må ein trappe ned på aktiviteten til ein er smertefri for så å gradvis auke.

Vedvarande smerter, mistanke om manglande tilheling, dislokerte stressfrakturar: Konferer med OT om behandling.

• Klinisk og røntgenologisk kontroll etter ca. 6 veker. Ved god framgang, er det ikkje nødvendig med ytterligere kontrollar.
• Henvisning til fysioterapeut ved skadepoliklnikken for oppstart av trening samt råd mm.
• Forventet full aktivitet etter ca. 12 uker
• Ved manglande bedring/lite framgang og/eller manglande teikn til røntgenologisk tilheling (lite/ingen callus, åpen bruddspalte), konferer med OT om vidare behandling.

Manglande tilheling. Refraktur.

Pasientinformasjon om metatarsbrudd