S92.3 Brudd i metatarsalben

S92.7 Flere brudd i fot

• Metatarsfrakturar er dei vanlegaste brotskadene i foten dersom ein ser bort ifrå tåfrakturar.
• Ca 1/3 av frakturane er lokalisert i skaftet eller i distale del av beinet.
• 1. metatars er viktig for balanse og vektbering i foten. Derfor tolererar ein mindre feilstilling der samanlikna med andre metatarsfrakturar.

  Det må meir energi til for å få eit brot i 1. metatars, derfor er det mindre vanleg med fraktur der enn i andre metatarsar.

• Eit vikitg prinsipp er at alle 5 metatarsar skal kvile mot underlaget i same plan. Viss ikkje dette er tilfellet kan det gje opphav til metatarsalgi, trykkplager og feilbelastning.
• Dei aller fleste enkeltståande metatarsfrakturar er minimalt disloserte. Dette er fordi andre metatarsar og ligament støttar kring frakturen.
• Auka sannsyn for dislokasjon dersom det er fleire metatarsfrakturar eller frakturen sit heilt distalt.
• Dersom der føreligg ein dislokasjon er det distale fragmentet ofte dislosert plantart grunna drag frå musklar og sener som fester distalt for frakturen.
• Ein kan dele frakturane i fire typer utifrå lokalisasjon: caput, subcapital, skaft (diafyse) og basis. Frakturar i 5. metatars har eit eige klassifikasjonsystem.

• Stressfraktur? Dersom inga/adekvat traume utifrå funn bør ein tenkje på stressfraktur. Smerte i same område i forkant? Treningsbelastning? Sjå eige kapittel, Generelt om stressfrakturer, Metatars 2./3. stressfraktur
• Frakturar i 5. Metatars kan ha problem med tilheling, sjå 5. Metatars
• Lisfranc skade? Dersom funn og smerte ikkje samsvarar. Smerter i område for tarsometatarsalledd. Sjå eige kapittel Lisfranc
• Compartmentsyndrom er sjeldan i foten, men kan utviklast ved høgenergiskader/skader i 1. metatars, sjå eige kapittel.

• Vridningstraume eller direkte traume.
• Stressfrakturar kan førekome utan traume, sjå Metatars 2./3. stressfraktur .

• Hevelse, misfarging, smerter ved palpasjon over metatarsen og ved belastning.
• Ofte blautdelsskade som er smertefull ved palpasjon, kan vere vanskeleg å skilje dette frå fraktur og dermed frakturlokalisasjon. Det kan då vere til hjelp å sjekke stukningsømheit.

• Front-, side- og skråprojeksjon
• Dei aller fleste frakturar sjåast på røntgen.
• OBS! Ved fraktur i 3. metatars er det ofte fraktur i 2. og/eller 4. metatars i tillegg.
• Dersom kompleks skade eller mistanke om Lisfranc skade kan CT vere aktuelt.

Frakturar i 2.- 4. metatars

• Alle udisloserte, dvs. <10 grader dislokasjon og < 4 mm ad latus dislokasjon, behandlast konservativt med støttebandasje og stiv såle.
• Belaste til smertegrense.
• I utgangspunktet ikkje naudsynt med gips, men kan vurderast dersom mykje smerter.

Udislosert fraktur i 1. metatars

• Støttebandasje
• Belaste til smertegrense.
• Evt. gips dersom smerter.

Stressfraktur

• sjå eige kapittel Metatars 2./3. stressfraktur og 5. Metatars

Konferer med ortoped:

• Frakturar i 1. og 5. metatars der ad latus dislokasjon er >4 mm
• Større øvrige feilstillinger i metatarsar
• Fleire metatarsfrakturar samtidig auker instabiliteten, noko som styrker indikasjonen for operasjon.

• 2.- 4. Metatars: Kontroll med rtg etter 3 veker. Ikkje alle trenger rtg på kontroll, vurdere individuelt. Hjå nokon er det naudsynt med sluttkontroll etter 6 veker. Mindre frakturar med fredeleg klinikk treng ikkje nødvendigvis kontroll, vurdere individuelt.
• 3. Metatars: heilt udislosert fraktur som behandlast konservativt tas inn til kontroll med rtg etter 3 veker.
• unntaksvis kan man ta en sluttkontroll etter 6 veker.

• Compartmentsyndrom.
• Malunion generelt kan føre til metatarsalgi
• Malunion i 1. metatars kan også føre til manglande vektberande evne.

Pasientinformasjon om metatarsbrudd